POWIERZCHNIA: 20 223,0 ha
Łęgi Odrzańskie
POWIERZCHNIA: 20 223,0 ha
Typy siedlisk
| Nazwa siedliska | % pokrycia |
| Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion | 1,00 |
| Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis | 0,01 |
| Zalewane muliste brzegi rzek | 0,50 |
| Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy z istotnymi stanowiskami storczyków | 0,01 |
| Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) | 1,00 |
| Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) | 0,50 |
| Łąki selemicowe (Cnidion dubii) | 1,20 |
| Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) | 9,00 |
| Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum) | 7,00 |
| Łęgi wierzbowe,topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion | 2,30 |
| Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (FicarioUlmetum) | 19,00 |
Ogólna charakterystyka obszaru
| Klasy siedlisk | % pokrycia |
| Lasy iglaste | 3 |
| Lasy liściaste | 36 |
| Lasy mieszane | 8 |
| Siedliska leśne(ogólnie) | 1 |
| Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) | 25 |
| Siedliska rolnicze (ogólnie) | 20 |
| Wody śródlądowe (stojące i płynące) | 7 |
OPIS OBSZARU
Obszar stanowi fragment doliny Odry o długości 101 km, od Brzegu Dolnego do Głogowa (od km 290 do km 385 szlaku żeglugowego rzeki Odry), w granicach dawnej terasy zalewowej rzeki, wraz z ujściowym odcinkiem doliny Baryczy. Obszar obejmuje siedliska nadrzeczne zachowane w międzywalu oraz najlepiej wykształcone lasy, łąki i torfowiska niskie poza jego obrębem. Duża część terenu jest regularnie zalewana. Obszar porośnięty jest lasami, głównie łęgami jesionowymi i wiązowymi, rozwijającymi się na glebach aluwialnych. Przeważają dobrze zachowane płaty siedlisk, częste są starodrzewia ponad 100-letnie, z licznymi drzewami pomnikowymi. Lasy są intensywnie eksploatowane. Liczne, pozostałe po dawnym korycie Odry starorzecza, są w różnych fazach zarastania. Można tu obserwować kolejne stadia sukcesyjne zbiorowisk związanych z dynamicznym układem doliny rzecznej, w tym także zbiorowisk szuwarowych, związanych ze starorzeczami. W dolinie znajdują się też duże kompleksy wilgotnych łąk. Najbardziej na południe wysunięta część obszaru tworzą tzw. Zielone Łąki koło Miękini. Jest to rozległy kompleks wilgotnych i świeżych łąk, częściowo użytkowanych kośnie, oraz olsów i łęgów olchowych.
WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE
Ostoja ptasia o randze europejskiej (IBA PLB089).
Występuje tu co najmniej 25 gatunków ptaków, w tym 7 gatunków osiągających liczebność kwalifikującą ostoję (tzw. gatunki kwalifikujące: bielik, dzięcioł średni, dzięcioł zielonosiwy, kania czarna, kania ruda, łabędź krzykliwy, muchołówka białoszyja) oraz 18 pozostałych gatunków (bocian biały, bocian czarny, bąk, bączek, błotniak łąkowy, błotniak stawowy, dzięcioł czarny, gąsiorek, kropiatka, jarzębatka, lelek, lerka, muchołówka mała, ortolan, trzmielojad, zielonka, zimorodek, żuraw). Łącznie w granicach ostoi gnieździ się ponad 100 gatunków ptaków. Obszar odznacza się dużym bogactwem rzadkich i zagrożonych siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla dużej rzeki nizinnej. Cennym elementem przyrody obszaru są łąki z takimi interesującymi gatunkami jak: goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, kosaciec syberyjski Iris sibirica czy czosnek kątowaty Allium angulosum. Na terenie ostoi stwierdzono obecność 22 gatunków zwierząt. Ważne jest przede wszystkim występowanie kilku rzadkich gatunków bezkręgowców (motyli, chrząszczy i ważek) oraz rzadkich gatunków ryb (m.in. kiełbia białopłetwego i bolenia). Na uwagę zasługuje cenne zimowisko nietoperzy w podziemiach dawnego klasztoru w Lubiążu - jedno z największych stanowisk mopka na terenie południowo-zachodniej Polski. Bardzo bogata jest flora ostoi z licznymi gatunkami prawnie chronionymi oraz gatunkami rzadkimi i zagrożonymi, tak w skali całej Polski, jak i lokalnie (m.in. liczne są storczykowate. W rezerwacie Odrzysko występuje obfita populacja salwinii pływającej Salwinia natans i kotewki orzecha wodnego Trapa natans. Teren Zielonych Łąk, znajdujących się na południe od głównego kompleksu Łęgów, zajęty jest w 30 % przez siedliska przyrodnicze ze szczególnie dobrze wykształconymi lasami łęgowymi (Fraxino-Alnetum) oraz dużym obszarem olsów, częściowo chronionych w rezerwacie "Zabór" na powierzchni ponad 35 ha. Część z nich odznacza się wysokim stopniem naturalności oraz wysoką bioróżnorodnością. Stwierdzono tu ponadto występowanie lasów grądowych oraz łąk świeżych i zmiennowilgotnych. Obszar spełnia rolę bardzo ważnego korytarza ekologicznego (m.in. w ramach krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska (Liro 1998): południowa część obszaru stanowi międzynarodowy obszar węzłowy "17M - Dolina Środkowej Odry", a północna -międzynarodowy korytarz ekologiczny "18m - Głogowski Odry").
Ostoja ptasia o randze europejskiej E 53.
Występuje co najmniej 35 lęgowych gatunków ptaków, 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Gnieździ się ok. 100 gatunków ptaków. W okresie lęgowym obszar zasiedla kania czarna (PCK) -około 4% populacji krajowej (C6), muchołówka białoszyja - 2,5 populacji krajowej (C6), dzięcioł średni - około 3% populacji krajowej (C6), kania ruda (PCK) - 1,5 populacji krajowej (C6), dzięcioł zielonosiwy - 1 populacji krajowej, czapla siwa - 1,8% populacji krajowej (C3), świerszczak - ponad 1% populacji krajowej (C3) oraz trzmielojad i srokosz - około1% populacji krajowej (C6, C3); stosunkowo licznie (C7) występuje żuraw. Obszar odznacza się dużym bogactwem siedlisk rzadkich i zagrożonych, charakterystycznych dla dużej rzeki nizinnej, w tym oba typy bardzo dobrze zachowanych
lasów łęgowych, zajmujących tu znaczną powierzchnię). Cennym elementem przyrody obszaru są łąki z takimi interesującymi gatunkami jak: goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, kosaciec syberyjski Iris sibirica czy czosnek kątowaty Allium angulosum. Na terenie ostoi stwierdzono obecność 13 gatunków. Ważne jest przede wszystkim występowanie kiełbia białopłetwego i bolenia oraz kilku rzadkich gatunków motyli. Na szczególną uwagę zasługuje cenne zimowisko nietoperzy w podziemiach dawnego klasztoru w Lubiążu. Jest to jedno z największych stanowisk mopka na terenie południowo-zachodniej Polski. Bardzo bogata jest flora ostoi z licznymi gatunkami prawnie chronionymi oraz gatunkami rzadkimi i zagrożonymi, tak w skali całej Polski, jak i lokalnie. Między innymi liczne są storczykowate. W rezerwacie Odrzysko występuje obfita populacja salwinii pływającej Salvinia natans i kotewki orzecha wodnego Trapa natans. Obszar Zielonych Łąk, znajdujących się na południe od głównego kompleksu Łęgów, zajęty jest w 30% przez siedliska, ze szczególnie dobrze wykształconymi lasami łęgowymi (Fraxino-Alnetum) oraz dużym obszarem olsów, częściowo chronionych w rezerwacie "Zabór" na powierzchni 35 ha. Część z nich odznacza się wysokim stopniem naturalności oraz wysoką bioróżnorodnością. Stwierdzono tu ponadto występowanie lasów grądowych oraz łąk świeżych i zmiennowilgotnych. Dodatkowo obszar spełnia rolę bardzo ważnego korytarza ekologicznego.
ZAGROŻENIA
Do najważniejszych zagrożeń siedlisk przyrodniczych i gatunków chronionych na obszarze Natura 2000 "Łęgi Odrzańskie" należą:
1) Obniżanie się poziomu wód gruntowych w dolinie Odry związane z negatywnym
oddziaływaniem istniejącej zabudowy hydrotechnicznej (w szczególności stopnia w Brzegu
Dolnym) i spotęgowane na skutek zmian klimatycznych. Skutkiem opadania wód gruntowych są szkodliwe przyrodniczo zmiany siedliskowe w granicach obszaru, w tym:
(a) zanikanie terenów podmokłych i bagiennych;
(b) przesuszenie łąk i ich ułatwione zaorywanie;
(c) przyspieszone lądowienie i zanikanie starorzeczy i oczek wodnych;
(d) pogorszenie stanu zdrowotnego lasów (zwł. starodrzewów liściastych), zmuszające
służby leśne do stosowania odpowiednich zabiegów sanitarnych, w tym usuwania drzew
usychających.
2) Ewentualne zmiany reżimu hydrologicznego (w tym rytmiki wezbrań i wylewów) rzeki Odry związane z realizacją "Programu działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry" na lata 2000-2010, przewidującego m.in. budowę nowych zbiorników wodnych i polderów oraz zwiększenie rezerwy powodziowej w istniejących zbiornikach w zlewni Odry.
3) Planowane przedsięwzięcia hydrotechniczne i melioracyjne (w tym prace regulacyjne i utrzymaniowe na ciekach, "porządkowanie" międzywala, modernizacje wałów przeciwpowodziowych, itp.) w granicach obszaru, w razie braku rzetelnej oceny oddziaływania na obszar Natura 2000.
4) Zmiany sposobu użytkowania gruntów na terenie obszaru, zwłaszcza zamiana łąk kośnychna pola orne, zagrożenie intensyfikacji produkcji łąkowej lub pastwiskowej na terenach nadrzecznych oraz ewentualny rozwój plantacji roślin energetycznych.
5) Zagospodarowywanie i/lub "rekultywacja" starorzeczy, traktowanych jako nieużytki i przeznaczanych na cele użytkowe, m.in. poprzez zasypywanie, przekształcanie w miejsca rekreacji (kąpieliska) lub przystosowywanie dla potrzeb gospodarczych (fermy drobiu, źródło wody do nawodnień rolniczych itp.).
6) Niewłaściwe przyrodniczo decyzje dotyczące gospodarki leśnej, zwł. wprowadzanie obcych gatunków drzew i krzewów, niewłaściwe siedliskowo nasadzenia (w szczególności szkodliwe na międzywalu), melioracje osuszające na terenach leśnych, zalesianie łąk, itp.
7) Narastająca presja ruchu turystycznego i rekreacyjnego (w tym wędkarstwa, ruchu pojazdów terenowych, quadów itp.).
8) Ewentualna lokalizacja elektrowni wiatrowych w granicach lub w pobliżu granic obszar.
STATUS OCHRONNY
Obszar w większości nie jest chroniony; obejmuje 3 rezerwaty przyrody: Zabór Wielki (36,72 ha,1959), Odrzysko (5,15 ha, 1987) i Łęg Korea (79,29 ha, 2001) oraz 3 użytki ekologiczne (łączniezajmujące 236 ha). Projektuje się utworzenie na tym terenie Parku Krajobrazowego "Dolina Odry I".
STRUKTURA WŁASNOŚCI
Głównie własność Skarbu Państwa, fragmenty stanowią własność prywatną.
Obszar stanowi fragment doliny Odry o długości 101 km, od Brzegu Dolnego do Głogowa (od km 290 do km 385 szlaku żeglugowego rzeki Odry), w granicach dawnej terasy zalewowej rzeki, wraz z ujściowym odcinkiem doliny Baryczy. Obszar obejmuje siedliska nadrzeczne zachowane w międzywalu oraz najlepiej wykształcone lasy, łąki i torfowiska niskie poza jego obrębem. Duża część terenu jest regularnie zalewana. Obszar porośnięty jest lasami, głównie łęgami jesionowymi i wiązowymi, rozwijającymi się na glebach aluwialnych. Przeważają dobrze zachowane płaty siedlisk, częste są starodrzewia ponad 100-letnie, z licznymi drzewami pomnikowymi. Lasy są intensywnie eksploatowane. Liczne, pozostałe po dawnym korycie Odry starorzecza, są w różnych fazach zarastania. Można tu obserwować kolejne stadia sukcesyjne zbiorowisk związanych z dynamicznym układem doliny rzecznej, w tym także zbiorowisk szuwarowych, związanych ze starorzeczami. W dolinie znajdują się też duże kompleksy wilgotnych łąk. Najbardziej na południe wysunięta część obszaru tworzą tzw. Zielone Łąki koło Miękini. Jest to rozległy kompleks wilgotnych i świeżych łąk, częściowo użytkowanych kośnie, oraz olsów i łęgów olchowych.
WARTOŚĆ PRZYRODNICZA I ZNACZENIE
Ostoja ptasia o randze europejskiej (IBA PLB089).
Występuje tu co najmniej 25 gatunków ptaków, w tym 7 gatunków osiągających liczebność kwalifikującą ostoję (tzw. gatunki kwalifikujące: bielik, dzięcioł średni, dzięcioł zielonosiwy, kania czarna, kania ruda, łabędź krzykliwy, muchołówka białoszyja) oraz 18 pozostałych gatunków (bocian biały, bocian czarny, bąk, bączek, błotniak łąkowy, błotniak stawowy, dzięcioł czarny, gąsiorek, kropiatka, jarzębatka, lelek, lerka, muchołówka mała, ortolan, trzmielojad, zielonka, zimorodek, żuraw). Łącznie w granicach ostoi gnieździ się ponad 100 gatunków ptaków. Obszar odznacza się dużym bogactwem rzadkich i zagrożonych siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla dużej rzeki nizinnej. Cennym elementem przyrody obszaru są łąki z takimi interesującymi gatunkami jak: goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, kosaciec syberyjski Iris sibirica czy czosnek kątowaty Allium angulosum. Na terenie ostoi stwierdzono obecność 22 gatunków zwierząt. Ważne jest przede wszystkim występowanie kilku rzadkich gatunków bezkręgowców (motyli, chrząszczy i ważek) oraz rzadkich gatunków ryb (m.in. kiełbia białopłetwego i bolenia). Na uwagę zasługuje cenne zimowisko nietoperzy w podziemiach dawnego klasztoru w Lubiążu - jedno z największych stanowisk mopka na terenie południowo-zachodniej Polski. Bardzo bogata jest flora ostoi z licznymi gatunkami prawnie chronionymi oraz gatunkami rzadkimi i zagrożonymi, tak w skali całej Polski, jak i lokalnie (m.in. liczne są storczykowate. W rezerwacie Odrzysko występuje obfita populacja salwinii pływającej Salwinia natans i kotewki orzecha wodnego Trapa natans. Teren Zielonych Łąk, znajdujących się na południe od głównego kompleksu Łęgów, zajęty jest w 30 % przez siedliska przyrodnicze ze szczególnie dobrze wykształconymi lasami łęgowymi (Fraxino-Alnetum) oraz dużym obszarem olsów, częściowo chronionych w rezerwacie "Zabór" na powierzchni ponad 35 ha. Część z nich odznacza się wysokim stopniem naturalności oraz wysoką bioróżnorodnością. Stwierdzono tu ponadto występowanie lasów grądowych oraz łąk świeżych i zmiennowilgotnych. Obszar spełnia rolę bardzo ważnego korytarza ekologicznego (m.in. w ramach krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska (Liro 1998): południowa część obszaru stanowi międzynarodowy obszar węzłowy "17M - Dolina Środkowej Odry", a północna -międzynarodowy korytarz ekologiczny "18m - Głogowski Odry").
Ostoja ptasia o randze europejskiej E 53.
Występuje co najmniej 35 lęgowych gatunków ptaków, 11 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Gnieździ się ok. 100 gatunków ptaków. W okresie lęgowym obszar zasiedla kania czarna (PCK) -około 4% populacji krajowej (C6), muchołówka białoszyja - 2,5 populacji krajowej (C6), dzięcioł średni - około 3% populacji krajowej (C6), kania ruda (PCK) - 1,5 populacji krajowej (C6), dzięcioł zielonosiwy - 1 populacji krajowej, czapla siwa - 1,8% populacji krajowej (C3), świerszczak - ponad 1% populacji krajowej (C3) oraz trzmielojad i srokosz - około1% populacji krajowej (C6, C3); stosunkowo licznie (C7) występuje żuraw. Obszar odznacza się dużym bogactwem siedlisk rzadkich i zagrożonych, charakterystycznych dla dużej rzeki nizinnej, w tym oba typy bardzo dobrze zachowanych
lasów łęgowych, zajmujących tu znaczną powierzchnię). Cennym elementem przyrody obszaru są łąki z takimi interesującymi gatunkami jak: goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, kosaciec syberyjski Iris sibirica czy czosnek kątowaty Allium angulosum. Na terenie ostoi stwierdzono obecność 13 gatunków. Ważne jest przede wszystkim występowanie kiełbia białopłetwego i bolenia oraz kilku rzadkich gatunków motyli. Na szczególną uwagę zasługuje cenne zimowisko nietoperzy w podziemiach dawnego klasztoru w Lubiążu. Jest to jedno z największych stanowisk mopka na terenie południowo-zachodniej Polski. Bardzo bogata jest flora ostoi z licznymi gatunkami prawnie chronionymi oraz gatunkami rzadkimi i zagrożonymi, tak w skali całej Polski, jak i lokalnie. Między innymi liczne są storczykowate. W rezerwacie Odrzysko występuje obfita populacja salwinii pływającej Salvinia natans i kotewki orzecha wodnego Trapa natans. Obszar Zielonych Łąk, znajdujących się na południe od głównego kompleksu Łęgów, zajęty jest w 30% przez siedliska, ze szczególnie dobrze wykształconymi lasami łęgowymi (Fraxino-Alnetum) oraz dużym obszarem olsów, częściowo chronionych w rezerwacie "Zabór" na powierzchni 35 ha. Część z nich odznacza się wysokim stopniem naturalności oraz wysoką bioróżnorodnością. Stwierdzono tu ponadto występowanie lasów grądowych oraz łąk świeżych i zmiennowilgotnych. Dodatkowo obszar spełnia rolę bardzo ważnego korytarza ekologicznego.
ZAGROŻENIA
Do najważniejszych zagrożeń siedlisk przyrodniczych i gatunków chronionych na obszarze Natura 2000 "Łęgi Odrzańskie" należą:
1) Obniżanie się poziomu wód gruntowych w dolinie Odry związane z negatywnym
oddziaływaniem istniejącej zabudowy hydrotechnicznej (w szczególności stopnia w Brzegu
Dolnym) i spotęgowane na skutek zmian klimatycznych. Skutkiem opadania wód gruntowych są szkodliwe przyrodniczo zmiany siedliskowe w granicach obszaru, w tym:
(a) zanikanie terenów podmokłych i bagiennych;
(b) przesuszenie łąk i ich ułatwione zaorywanie;
(c) przyspieszone lądowienie i zanikanie starorzeczy i oczek wodnych;
(d) pogorszenie stanu zdrowotnego lasów (zwł. starodrzewów liściastych), zmuszające
służby leśne do stosowania odpowiednich zabiegów sanitarnych, w tym usuwania drzew
usychających.
2) Ewentualne zmiany reżimu hydrologicznego (w tym rytmiki wezbrań i wylewów) rzeki Odry związane z realizacją "Programu działań przeciwpowodziowych w dorzeczu Odry" na lata 2000-2010, przewidującego m.in. budowę nowych zbiorników wodnych i polderów oraz zwiększenie rezerwy powodziowej w istniejących zbiornikach w zlewni Odry.
3) Planowane przedsięwzięcia hydrotechniczne i melioracyjne (w tym prace regulacyjne i utrzymaniowe na ciekach, "porządkowanie" międzywala, modernizacje wałów przeciwpowodziowych, itp.) w granicach obszaru, w razie braku rzetelnej oceny oddziaływania na obszar Natura 2000.
4) Zmiany sposobu użytkowania gruntów na terenie obszaru, zwłaszcza zamiana łąk kośnychna pola orne, zagrożenie intensyfikacji produkcji łąkowej lub pastwiskowej na terenach nadrzecznych oraz ewentualny rozwój plantacji roślin energetycznych.
5) Zagospodarowywanie i/lub "rekultywacja" starorzeczy, traktowanych jako nieużytki i przeznaczanych na cele użytkowe, m.in. poprzez zasypywanie, przekształcanie w miejsca rekreacji (kąpieliska) lub przystosowywanie dla potrzeb gospodarczych (fermy drobiu, źródło wody do nawodnień rolniczych itp.).
6) Niewłaściwe przyrodniczo decyzje dotyczące gospodarki leśnej, zwł. wprowadzanie obcych gatunków drzew i krzewów, niewłaściwe siedliskowo nasadzenia (w szczególności szkodliwe na międzywalu), melioracje osuszające na terenach leśnych, zalesianie łąk, itp.
7) Narastająca presja ruchu turystycznego i rekreacyjnego (w tym wędkarstwa, ruchu pojazdów terenowych, quadów itp.).
8) Ewentualna lokalizacja elektrowni wiatrowych w granicach lub w pobliżu granic obszar.
STATUS OCHRONNY
Obszar w większości nie jest chroniony; obejmuje 3 rezerwaty przyrody: Zabór Wielki (36,72 ha,1959), Odrzysko (5,15 ha, 1987) i Łęg Korea (79,29 ha, 2001) oraz 3 użytki ekologiczne (łączniezajmujące 236 ha). Projektuje się utworzenie na tym terenie Parku Krajobrazowego "Dolina Odry I".
STRUKTURA WŁASNOŚCI
Głównie własność Skarbu Państwa, fragmenty stanowią własność prywatną.
