Działania zbrojne wojny trzydziestoletniej nie ominęły okręgu górowskiego, który stał się terenem ciągłych przemarszów różnych wojsk, dopuszczających się grabieży i gwałtów.
Wojna Trzydziestoletnia - konflikt trwający od 23 maja 1618 roku do 24 października 1648 roku pomiędzy protestanckimi państwami Rzeszy Niemieckiej (wspieranymi przez inne państwa europejskie takie jak Szwecja, Dania, Republika Zjednoczonych Prowincji Północnych Niderlandów oraz Francja) a katolicką dynastią Habsburgów (Austria i Hiszpania). Mimo że wojna spowodowana była przyczynami natury religijnej, to jednym z powodów jej długotrwałości było także dążenie mocarstw europejskich (nie tylko protestanckich) do osłabienia potęgi Habsburgów. Skutkami konfliktu, który zakończył się częściowym zwycięstwem protestantów, były ograniczona wolność wyznania na terenie Rzeszy, osłabienie dynastii Habsburgów, wzmocnienie pozycji Francji i Szwecji oraz uznanie niepodległości niderlandzkich prowincji. Z drugiej zaś strony Habsburgowie osiągnęli rekatolicyzację Czech i umocnili swoją pozycję w tym państwie.
21 lipca 1626 roku na mieszkańców okręgu spadła informacja, że wojska Ernsta von Mansfelda (niemiecki dowódca wojskowy w wojnie trzydziestoletniej po stronie protestanckiej) zbliżają się od zachodu do granic ziemi górowskiej. Głogowski urząd ogłosił powołanie do wojska dla co dziesiątego mężczyzny. Pięć dni później górowianie dowiedzieli się, że wróg w sile 20 tysięcy ludzi i z 30 działami stoi już pod Sławą. Zbrojni muszkieterzy, halabardnicy i topornicy z całego okręgu górowskiego ruszyli przeciw armii Mansfelda, którą spotkali pod Niechlowem. Wywiązała się potyczka, która jednak szybko dobiegła końca wskutek przeważających sił wroga. Zbrojni uciekli do Góry ścigani przez najeźdźców. Następnego dnia rankiem weszli do miasta, które splądrowali i zabili wielu mieszczan stawiających opór. W końcu górowianie zostali zmuszeni do wykupienia swej wolności za cenę 4 tysięcy talarów.
Wojna nie była jedynym dramatem ówczesnego społeczeństwa ziemi górowskiej. Okoliczne miasta i wsie nawiedzały epidemie dżumy (czarnej śmierci), tyfusu, czerwonki, odry i ospy, które odpowiadały za 70 procent wszystkich zgonów w tym okresie.
Ledwie tereny okręgu górowskiego opuściły wojska Mansfelda, a na czas zimy 1626-1627 na kwaterunek przybyły na Śląsk wojska Albrechta Eusebiusa Wenzeslausa von Wallensteina (czeskiego pochodzenia wódz i polityk, walczący po stronie Habsburgów) W 1628 roku do okręgu górowskiego dotarli znani z wielkiego okrucieństwa dragoni Lichtensteinów (niemiecki ród książęcy, panujący w Księstwie Lichtenstein. Za poparcie udzielone w czasach wojny trzydziestoletniej Habsburgom zostali podniesieni w 1623 roku do rangi dziedzicznych książąt Rzeszy), którzy zażądali powrotu kościołów do starej wiary, przepędzali pastorów, a miejscową ewangelicką ludność tak długo gnębili, aż ta nie okazała się kartką ze spowiedzi, która stanowiła dowód przejścia na naukę katolicką i zwalniała ją od dalszych szykan. W końcu ludność luterańska, nie godząc się na przymusowe nawrócenie, zmuszona została do opuszczenia swych domów. Tysiące mieszkańców okręgu górowskiego, przede wszystkim miasta Góra, uciekło do Polski. W pierwszej kolejności schronienia udzielili im mieszczanie z Leszna. Uciekinierów przyjmowano też w takich miejscowościach jak: Wschowa, Bojanowo, Rawicz, Rydzyna, Zduny, Jutrosin, Zaborowo, Szlichtyngowa i Międzyrzecz. W 1632 roku lichtensteinczycy odeszli, a księstwo głogowskie zdobyły protestanckie wojska saskie i brandenburskie – sprzymierzeńcy króla Szwecji Gustawa Adolfa. Bez wątpienia można przyjąć, że także tereny górowskie były przez nich plądrowane, palone i grabione, chociaż Brandenburczycy, Sasi i Szwedzi nie byli przez górowian uważani za bezpośrednich wrogów. Po zakończeniu wojny trzydziestoletniej większość kościołów wróciła w ręce katolików. Zaś liczba wyznawców „nowej wiary” w okręgu górowskim zmniejszyła się tylko nieznacznie.
Paweł Wróblewski
Źródła:
Dolny Śląsk. Monografia Historyczna, red. Wojciech Wrzesiński, Wrocław 2006.
P. Wróblewski, Dzieje wsi Siciny w świetle historii Polski, Niemiec i Śląska oraz w kontekście znalezisk monetarnych, Siciny 2015.
Ziołecki, Historia Miasta Góra 1300-1900, Góra 2000.
Rysunek przedstawiający miasto Góra (Guhrau) - Fryderyka Bernharda Wernera z atlasu "Topographia Silesiae" z XVIII wieku.
