Zabytkowe Kościoły - czytaj więcej

Zamek książęcy w Wąsoszu

Zamek znajduje się na północny wschód od obecnego Rynku, na miejscu istniejącego wcześniej grodu książęcego. Ulokowany jest w widłach rzek Orla i Barycz.
Na tablicy z 20 listopada 1960 r. upamiętniającej 670 rocznicę nadania Wąsoszowi praw miejskich oraz przeniesienia kasztelanii z Sądowla do Wąsosza istnieje zapis, ze zamek książęcy został zbudowany w XIV wieku i przebywali w nim Piastowicze książęta głogowsko oleśniccy i legniccy.
Wielokrotnie zmieniał właścicieli, między innymi władali tu Piastowie, był lennem czeskim oraz pod panowaniem Habsburgów.
Gród, a jak później go nazywano zamek był wielokrotnie umacniany.
W 1577 r. nastąpiła rozbudowa zamku warownego z polecenia książąt i stanów. Narodowy Instytut Dziedzictwa w Rejestrze zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego jako początek istnienia zamku datuje drugą połowę XVI wieku.
Dalsza rozbudowa następuje w 1628 roku z rozkazu cesarza.
Zamek był wielokrotnie w swojej historii oblegany, zdobywany i łupiony.
23 października 1759 r. został spustoszony wraz z miastem przez wojska rosyjskie i austriackie. Północne skrzydło zamku z kaplicą zostało zniszczone w wyniku ostrzału armatniego w następstwie czego zostało rozebrane.
W XVIII wieku przebudowany został na wzór barokowej rezydencji (pałac barokowy). Ostatnia przebudowa miała miejsce w 1924 r. , co znalazło odzwierciedlenie na portalu wejściowym - w zwieńczeniu umieszczono datę MDCCCCXXIV (1924).

Zamek murowany z cegły, otynkowany, podpiwniczony. Fundamenty wykonane z kamieni polnych.
Zamek złożony jest z dwóch prostokątnych skrzydeł, na planie litery L o dwóch traktach wydłużonych:
- skrzydło wyższe, dwukondygnacyjne podpiwniczo¬ne, pod dachem czterospadowym,
- skrzydło południowe. niższe pod dachem trójspadowym.
Elewacja główna wyższego skrzydła z wejściem od dziedzińca, jest pięcioosiowa, z symetrycznie rozmieszczonymi oknami prostokątnymi w gładkich opaskach tynkowych z dekoracyjnym kluczem.
Dachy kryte dachówką ceramiczną – karpiówką, układaną w koronkę. Więźba dachowa drewniana o konstrukcji krokwiowo-stolcowej.
W piwnicach zamku występują sklepienia kolebkowe. Nad pomieszczeniami stropy są drewniane z podsufitką.
W sieni i pomieszczeniach podłogi białe. Schody są dwubiegowe i tak samo jak podest i balustrada tralkowa, wykonane zostały w drewnie.
W narożniku pd.-wsch. Znajduje się okrągła wieża pod dachem stożkowym.
W wieży występują sklepienia krzyżowe. W narożniku pd.-zach. Znajduje się półokrągła baszta, z dachem stożkowym wtopionym jedną stroną w połać dachu. Wewnątrz sale rozłożone są amfiladowo.
Na podpiwniczeniu nieistniejącego skrzydła północnego, na równi z dziedzińcem umieszczono taras z kamienia i tralkową balustradą z cegły.
Niżej od wsch. pozostawiono i zakonserwowano zarys fundamentów budynków wchodzących niegdyś w skład zespołu zamkowego.
Zamek znajduje się w pięknym parku, który utworzono po zasypaniu w XVIII wieku fosy zamkowej pozostałościami zniszczonego północnego skrzydła.

13 listopada 1961 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/3741/967

Willa przy ul. Krzywej 11 w Wąsoszu

Willa została wybudowana jako budynek mieszkalny w 1896 r.

19 lutego 2008 roku obiekt został wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1045. W rejestrze willa została wpisana pod adresem ul. Krzywa 7, obecna numeracja budynku – ul. Krzywa 11.
W lutym 2008 r. w willi funkcjonował ośrodek zdrowia.

Obecnie w budynku mieści się Biblioteka Publiczna w Wąsoszu oraz Ośrodek Pomocy Społecznej w Wąsoszu

Wodociągowa wieża ciśnień (kolejowa) w Wąsoszu

Wodociągowa wieża ciśnień, kolejowa, wybudowana w 1912 r. Znajduje się na terenie stacji kolejowej Wąsosz.

3 lipca 1993 r. wieża wodna została wpisana do rejestru zabytków jako wodociągowa wieża ciśnień pod numerem A/3742/1416

Obecnie z obiektu pozostały jedynie mury ceglane, oraz kawałek rury wodociągowej we wnętrzu.

Pomnik poległych w I wojnie światowej w Sądowlu

Pomnik żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej zlokalizowany jest obok kościoła pw. NMP Królowej Świata w Sądowlu.
Kamienny pomnik zwieńczony jest rzeźbą hełmu i dębowej gałązki.
Napisy zostały wykonane reliefem wklęsłym.

Na frontowej ścianie, w jej górnej części znajduje się napis:
Es starben den Heldentod fűr Kőnig Und Vaterland
(Zmarli bohaterską śmiercią dla Króla i Ojczyzny)

Poniżej znajduje się inskrypcja z nazwiskami mieszkańców trzech okolicznych wsi - Sądowla, Bełcza Górnego oraz Wierzowic Wielkich, poległych w czasie I wojny światowej:

aus Tschistey = Sandewalde

August Pietsch gef. 7.7.1916
Richard Drieschner gef. 27.2.1917
Paul Karsch gef. 27.3.1917
Konrad Gregor gef. 30.11.1917
Paul Kortylack gef. 1.5.1918
Hermann Geldner gest. 10.7.1918
_________________

Karl Gäbel gef. 8.10.1914
Konrad Dietrich vm. 15.3.1915
Martin Stürmer. gef. 12.9.1915
Alfred Birnbaum gef. 13.7.1916

aus Hochbeltsch

Otto Eitner gef. 28.8.1914
Paul Schneider gef. 9.4.1915
Max Eckert gest. 15.5.1915
Gustav Grossert gest. 27.9.1915
Wilhelm Pohl gef. 20.3.1916
Wilhelm Ibsch gef. 24.7.1916
Otto Eckert gef. 8.3.1917
Max Jackob gest. 21.8.1917
Max Schubert gef. 9.6.1918
Otto Kaiser gef. 15.7.1918
Paul Scharte vm. 18.8.1918
Albert Kutzner gef. 11.10.1918

aus Groß Wiersewitz

Paul Wuttke gef. 22.8.1914
Paul Mende gef. 21.2.1915
Otto Seidel vm. 15.7.1915
Robert Guroll gef. 20.7.1915
Bruno Stritzke gef. 10.1.1916
Richard Tesche gef. 2.2.1916
Richard Kutzner gef. 9.3.1916
Paul Schilaske gef. 16.7.1916
Hugo Poinke gef. 17.7.1916
Karl Sack gef. 10.8.1916
Hermann Gierscher gest. 2.4.1917
Paul Kaiser gef. 9.5.1917
Paul Gierscher vm. 30.6.1917
Adolf Kaiser vm. 9.10.1917
Erich Sack gef. 21.3.1918
Hermann Handke gef. 8.4.1918
Hermann Goldmann gef. 28.5.1918
Otto Wuttig gef. 19.7.1918

W dolnej części znajduje się napis (część napisu niekompletna – odprysk kamienia):

Ihren gefallenen H… (
(Naszym poległym bohaterom

in Dankbarkeit gewidmet von ….  Gemeinden
(w dowód wdzięczności mieszkańcy

Tschistey-Sandewalde, Hochbeltsch u. Gr. Wiersewitz
(Sądowla, Bełcza Górnego i Wierzowic Wielkich)

Pod spodem umieszczony został Krzyż Żelazny.
Całość pomnika dobrze zachowana.

Pomnik poległych w I wojnie światowej w Ługach

Pomnik żołnierzy niemieckich poległych w I wojnie światowej zlokalizowany jest na placu przed kościołem pw. Wniebowzięcia NMP w Ługach.
Wykonany ok. 1920 r. w formie kamiennego obelisku. Na ściankach bocznych umieszczone są Krzyże Żelazne. Od strony południowej napis reliefem wklęsłym, częściowo nieczytelny ze względu na zniszczenie kamienia.

W górnej części umieszczony jest napis:
UNSEREN HELDEN 1914 -1918
(NASZYM BOHATEROM 1914 -1918)

aus Königsbruch: (obecnie Ługi)

Karl FIEBIG gef. 2.3.1916
Karl FÖRSTER gef. 12.10.1917 Paschendaele
Heinrich Karl Paul FRÖDRICH gef. 13.4.1918 Niepe
Edwin Emil Wilhelm Karl HABERLAND gef. 30.8.1914 Itancourt
Ernst Karl Rudolf KLUGE gef. 22.11.1916
Gustav Adolf MARTSCHEI an Verwundung +16.10.1918 Mons
Karl Friedrich Wilhelm NITTMANN gef. 13.10.1914 Montfaucon
Paul Reinhold Hermann SCHEER gef. 18.10.1916 Zaturce
Kurt Alfred Erwin SCHWEDE gef. 20.12.1914 Syrtzow

aus Bartschdorf: (obecnie Bartków)

Gustav Hermann BAUM an Verwundung + Bartschdorf 10.5.1918
Robert Gustav BRESLER gef. 7.3.1915 bei Orawa
Eduard Oskar Hermann HIERSE an Verwundung +25.3.1917 Hannover
Paul FIEBIG gef. 9.9.1915 Teubrielen

aus Wilhelmsbruch: (obecnie Unisławice)

Robert BANDMANN gef. 30.11.1917 bei Cambrai
Ferdinand Hermann Paul BÄR gef. 18.9.1916 bei Lodz
Gustav Oswald HAIN an Verwundung +13.3.1916 Munkacz
Eduard Hugo MARTSCHEI gef. 16.10.1918
Gustav Rudolf Heinrich MARTSCHEI an Verwundung im Lazarett +10.12.1917 Merzig

(Poniższe napisy niekompletne ze względu na zniszczenie kamienia):

aus Schubersee (obecnie Zubrza)

Ernst BÄR gef. 27.9.1914
Fritz HANDKE gef. 19.6.1915
.HANDKE gef. ...7.1915
Hermann BERG gef. 11.8.1916
Oskar BÖLKE an Verwundung +14.5.1918
.an Verwundung +13.10.1918
Hermann GRÖLMER? vermisst 8.8.1918

aus Herrndorf: (obecnie Kąkolno)

.KOSMEHL gef. 27.3.1918

W dolnej części, pod wieńcem laurowym umieszczony jest napis:
EHRE IHREM ANDENKEN
(CZEŚĆ ICH PAMIĘCI)