Z kart historii ziemi górowskiej
Niemal równocześnie wraz nowymi rządami Habsburgów pojawia się w weichbildzie górowskim[1] nowa, protestancka nauka, oparta na polemikach i katechezach Marcina Lutra, mnicha augustiańskiego, doktora teologii. Reformacja dociera do Góry w 1528 roku szybko zyskując wielu zwolenników[2]. Pierwszym kościołem, w którym wyznawcy „nowej wiary” mogli odprawiać swoje nabożeństwa była świątynia p.w. św. Jakuba w Starej Górze. Przez kolejne lata na protestantyzm przeszła większość mieszkańców weichbildu. Już od 1559 roku we wszystkich kościołach w mieście, oraz w wielu okolicznych odbywały się wyłącznie nabożeństwa luterańskie.
Historycy wymieniają wiele przyczyn tak szybkiego rozprzestrzeniania się reformacji na Śląsku. Najważniejsze z nich to laicyzacja życia wśród świeckich i poważne obniżenie poziomu moralnego kleru.
O ile władcy z dynastii Habsburgów w zasadzie pozostali przy religii katolickiej, to książęta śląscy, szlachta i rycerstwo przeszli na stronę „nowej wiary”. Za nimi dobrowolnie jak i pod przymusem na luteranizm przechodzili przedstawiciele niższych klas jak mieszczanie, kmiecie czy zagrodnicy.
W weichbildzie górowskim pierwszymi nosicielami reformacji byli niektórzy duchowni, mieszczanie, szlachta i wielcy posiadacze ziemscy. Wędrowni kaznodzieje znajdowali posłuch na dworach właścicieli folwarków, którzy szybko stawali się zagorzałymi zwolennikami „nowej wiary” i szerzyli ją wśród swoich poddanych. W parafii Siciny jedną z pierwszych wsi, które odeszły od katolicyzmu była Reichenau (Reichen)[3], posiadłość należąca do rodziny von Kottwitz.[4] W 1548 roku kapituła katedralna diecezji wrocławskiej informowała, że tylko co 50 kościół miał katolickiego księdza. Z zakonu odeszła znaczna liczba duchownych a majątki klasztorne bardzo podupadły. Nabór do nowicjatu był nikły, konwenty topniały do kilkunastu, a nawet do kilku mnichów chórowych. W 1553 roku w Lubiążu było zaledwie 7 zakonników[5]. Okręg górowski był już wtedy niemal całkowicie protestancki.
Paweł Wróblewski
[1] Na przełomie XV i XVI wieku weichbild górowski był najmniejszym z wszystkich siedmiu weichbildów księstwa głogowskiego. Jego powierzchnia liczyła 451 km2. W tym czasie księstwo głogowskie, według różnych źródeł zamieszkiwało od 13700 do 14900 osób.
[2] Dr Ziołecki, Historia Miasta Góra 1300-1900, Góra 2000, s. 49.
[3] Do 1945 roku posiadłości Reichen i Birkendorf były osobnymi miejscowościami. Dziś to jedna wieś Brzeżany.
[4] W księstwie głogowskim najszybciej za reformacją opowiedziały się rodziny: von Rechenberg, von Dohna, von Berge, von Kottwitz, von Knobelsdorf i von Schönaich. M. Konopnicka-Szatarska, Kontrreformacja…, s. 22.
[5] Ks. Józef Mandziuk, Historia Kościoła Katolickiego na Śląsku, czy reformacji protestanckiej, reformy katolickiej i kontrreformacji 1520-1742, tom 2, s. 54.
